بررسی تغییرات ترکیب شیمیایی، روند تجزیه پذیری شکمبه‌ای و هضم روده‌ای نشاسته و پروتئین خام واریته‌های مختلف دانه جو پرتوتابی شده با ریزموج

سابقه و هدف: پرتوتابی ریزموج نوعی عمل‌آوری حرارتی برای کاهش تجزیه‌پذیری شکمبه‌ای پروتئین خام، نشاسته و افزایش پروتئین عبوری به روده کوچک در جهت بهبود تخمیر شکمبه‌ای غلات می‌باشد. این پژوهش در راستای بررسی روند تجزیه‌پذیری نشاسته و پروتئین خام ارقام مختلف دانه جو پرتوتابی شده با ریزموج و نحوه توزیع پروتئین در سیستم کربوهیدرات و پروتئین خالص کورنل و سیستم پروتئین قابل متابولیسم انجام شد. مواد و روش‌ها: تعیین ترکیبات شیمیایی با آسیاب آزمایشگاهی با الک 1 میلی‌متری آسیاب و غلظت ماده خشک، ماده آلی پروتئین خام (دستگاه‌های کجلدال )، چربی خام با استفاده از روش‌های استاندارد AOAC(2000)، نشاسته به روش آنتروم (44) و الیاف نامحلول در شوینده خنثی (سیستم آنکوم ) و الیاف محلول در شوینده اسیدی با روش ون سوست و همکاران (1991) اندازه‌گیری (سه تکرار) شد. ارقام جو ماکویی، بهمن‌ آبی و سهند به‌مدت 2، 4 و 6 دقیقه در معرض تابش پرتو ریزموج (مایکرویو) قرار گرفتند. کنتیک و فرا‌سنجه‌های تجزیه‌پذیری شکمبه‌ای ماده خشک، نشاسته و پروتئین نمونه‌های خوراکی به‌روش کیسه‌های نایلونی با استفاده از سه رأس گوساله‌ نر نژاد هلشتاین مجهز به فیستولای قابل انعطاف شکمبه‌ای در ساعات 0، 2، 4، 6، 8، 12، 24 و 48 ساعت و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی تعیین شد. توزیع پروتئین بر اساس سیستم پروتئین قابل متابولیسم بر اساس معادلات مربوطه تعیین و میزان حلالیت پروتئین در بافرهای مختلف به‌منظور فهم نحوه توزیع بخش‌های مختلف پروتئین در سیستم کربوهیدرات و پروتئین خالص کورنل (CNCPS) تعیین شد. علاوه بر این اثر پرتوتابی بر نحوه توزیع کربوهیدرات‌های دانه جو در این سیستم مورد مطالعه قرار گرفت. یافته‌ها: تحت تأثیر پرتوتابی ریزموج میزان ماده خشک، پروتئین خام، ماده‌آلی، الیاف محلول در شوینده اسیدی، الیاف نامحلول در شوینده خنثی ارقام مختلف دانه جو کاهش یافت به‌طوری که در مدت زمان 6 دقیقه کمترین میزان ماده خشک، پروتئین خام، ماده‌آلی، الیاف محلول در شوینده اسیدی ،الیاف نامحلول در شوینده خنثی و چربی خام مربوط به رقم سهند بود. نتایج این آزمایش نشان‌دهنده تأثیر کاهنده و معنی‌دار پرتوتابی در زمان‌های مختلف بر میزان نشاسته و پروتئین قابل تجزیه مؤثر در شکمبه و وجود اختلاف معنی‌داری بین ارقام مختلف مورد بررسی از این نظر بود. در بین ارقام مختلف مورد مطالعه، فراسنجه‌های مختلف تجزیه‌پذیری رقم جوی سهند بیش از سایر ارقام تحت تأثیر عمل‌آوری قرار گرفت. تفاوت بین ارقام مختلف در پاسخ به عمل‌آوری را می‌توان بازتابی از میزان پوسته، نشاسته و پروتئین خام و توزیع متفاوت نشاسته در بخش‌های مختلف دانه دانست. افزایش زمان پرتوتابی سبب افزایش تأثیرگذاری آن بر فراسنجه‌های مختلف موردارزیابی در ارتباط با تجزیه‌پذیری پروتئین خام و نشاسته شد. عمل‌آوری ارقام مختلف دانه جو با پرتوهای ریزموج سبب کاهش معنی‌دار میزان پروتئین محلول، کاهش نیتروژن غیرپروتئینی و افزایش در مقادیر پروتئین و نشاسته بالقوه قابل دسترس در سیستم کربوهیدرات و پروتئین خالص کورنل شد. بااین‌حال، افزایش زمان پرتوتابی سبب افزایش مقادیر پروتئین متصل به دیواره سلولی و افزایش معنی‌دار پروتئین غیرقابل دسترس شد ولی تأثیری بر مقادیر نشاسته قابل دسترس نداشت. برخلاف نتایج آزمون سیستم کربوهیدرات و پروتئین خالص کورنل، پرتوتابی تأٍثیر منفی بر گوارش پذیری پس شکمبه‌ای پروتئین خام ارزیابی شده بر اساس روش سه مرحله‌ای آنزیمی نداشت ولی میزان گوارش‌پذیری نشاسته را تحت تأثیر قرار داد. نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه نشان‌دهنده تفاوت در پاسخ ارقام مختلف جو به پرتوتابی با امواج ریزموج و لزوم انجام آزمون درون‌تنی بود. به‌نظر می‌رسد بر اساس نتایج ارائه شده، بهترین پاسخ در تأثیرگذاری بر فراسنجه‌های ارزش غذایی در راستای بهبود تخمیر شکمبه‌ای، تجزیه‌پذیری پروتئین، نشاسته و افزایش مقادیر نشاسته و پروتئین گوارش‌پذیر ورودی به روده باریک را می‌توان مربوط پرتوتابی به‌مدت 4 دقیقه در ارقام مختلف دانست.